فاجعه جهل مقدس
آیت االله محقق داماد
🔰 من این اصطلاح را از جوردانو برونو فراگرفته ام:
۴۱۱ سال پیش در روز ۱۷ فوریه سال ۱۶۰۰ میلادی جوردانو برونو، فیلسوف ایتالیایی پس از گذراندن ۸ ســـال در سیاه چال های خوفناك دادگاه انكیزاسیون (تفتیش عقاید) در میدان كامپو دی فیوری شهر رم زنده زنده در آتش سوزانده شد.
🔰 جوردانو برونو كسی بود كه از حق تمام انسانها برای اندیشیدن بدان گونه كه دلشان می خواست، دفاع می كرد. او برای ایده هایی كه درست آئینی را به مردم تحمیل می كرد، جایگزینی ارائه داد.
🔰 قبل از اینكه جوردانو برونو در آتش سوزانده شود، جلادان پاپ برای اینكه او را از گفتن سخنان كفرآمیز، از نظر دادگاه انكیزاسیون، بازدارند، زبانش را قطع كردند. این سرنوشت اغلب فلاسفه و دانشمندان دوره انكیزاسیون (تفتیش عقاید) كلیسای كاتولیك بود.
🔰 نوشته اند كه وقتی برونو را به یك میله آهنین بسته بودند و انبوهی از هیزم برای سوزاندن او جمع كرده بودند، اوهم ساكت بود و تسلیم شده بود وچیزی نمی گفت؛ ولـــی اتفاقی افتاد كه یك جمله تاریخی گفت كه در تاریخ باقی ماند. آن اتفاق این بود كه ناگهان دیدند پیرزنی نزدیك شد و تكه هیزمی در دست دارد و با آوردن نام خدا برلب، آن را به روی هیزم ها انداخت. برونو سكوتش را شكست و گویی عمل این پیر زن مغز استخوانش را سوزانده بود، گفت: «لعنت بر این جهل مقدست!»
🔰 مهمترین و یا لااقل یكـــی از اهم آفتهای اجتماعی نه تنها در منطقه اسلامی بلكه شاید بتوان گفت در سراسرجهان، جوامع دینی ازآن رنج می برد، جهل مقدس است.
جهل_مقدس جهلی است كه بُعد قدسی دارد. در چنین جهلی، شخص جاهل در جهل می سوزد، ولی برای خدا می سوزد. گرسنگی، فقر، فلاكت، بیماری، جنگ و دشمنی، جنایت، آدمكشی، ایذا و آزار بـــه همنوع همه را به قصد قربت تحمل می كند و جالب این اســـت كه از هرگونه روشنگری هم می هراسد آن هم برای خدا. جهل هایی كه قرآن با آن مقابله می كند، جهل مقدس است.
🔰 در جهل قدسی شخص جاهل با نهادی همراه می شود به نام «اعتقاد»؛ یعنی برای چنین انسانی اعتقاد به جای تفكر می نشیند.
🔰اعتقاد از ریشه «عقد» یعنی بستن است. شخصی كه به امری معتقد می شود فكرش را گـــره كرده و معتقداتش را خط قرمز خویش می سازد.
🔰 به تعبیر قرآن مجید كســـانی كه به جهل مقدس گرفتار میشوند، جاهلانه برای خویشتن خدا می سازند، خدایی كه ناخودآگاه مجموعه ای از خواسته های خودآنان است. قرآن مجید می فرماید كه: اینان هرگز مشمول هدایت الهی نمیشوند و به تعبیر شما قابل هدایت نیستند.
جهل مقدس همراه با اعتقاد های دینی است؛ ولی دینی كه نه براساس تعقل بلكه براساس هواهای نفسانی انسان معتقد می شود و بالاترین جنایت را ممكن است مرتكب شـــود در حالی كه خیال می كند برای خداست و متقرب الی االله می شود.
🔰 یكی از آفات اجتماعی كه من مایلم آن را فاجعه تأسفبار برای جوامع دینی امروز بنامم، جهل مقدس است؛ جهلی كه قهرمانانش دست به مهمترین جنایات می زننـــد، به خیال آنكه كاری كه می كنند مورد خواست خداست وآنان برای خدا تلاش می كنند.
🔰 در یونان باستان جنگ میان خدایان بود و در ادوار بعد در قالب جنگ ادیان شكل گرفت. در تاریخ اسلام جنایات و خونریزیهایی كه به دست گروه خوارج به بار آمد همه معلول همین نوع جهل است.
🔰 امروز جامعه خود ما ایران نیز جهل مقدس گاه منشأ فاجعه می شود، كه به ذكر یك نمونه بسنده می كنیم : در دادنامه ۱۷۲ ۱۶/۲/۱۳۸۲ پرونده كلاســـه ۱۱۳۱-۸۱-۹ دادگاه عمومی كرمان از قول متهمین قتلهای محفلی كرمان مكرراً این مطلب آمده اســـت كـــه در مورد برخی مقتولین با تسبیح استخاره گرفتیم و چون عدد ۶ آمد و عدد ۶ به معنای لزوم تعجیل در عمل اســـت، تصمیم گرفتیم كه او را بكشیم و كشتیم!
🔰 گاهی اوقات جهل كه لباس تقدس می پوشد یك ملت را در تاریكی و جهنم ابدی فرو می برد. نمونه اش در زمان ما مردم كره شمالی هستند. در كشور كره شمالی مردمی زندگی می كنند كه از حداقل شرائط حیات یك انسان برخوردار نیستند؛ ولی تبلیغات حاكمیت فكر آنان را چنان ساخته كه خیال می كنند در بهشت برین اند. این افراد در تاریكی هستند؛ ولی قدرت مشت آهنین اجازه روشنگری به هیچ فردی نمی دهد. جالب است رهبرشان كه اخیراً مرده است؛ ولی مردم بدبخت كره شـــمالی رهبر فعلی حكومتشان را معاون رهبر می نامند.
🔰 در كره شمالی تنها كسی كه حق فكر كردن دارد، رهبر حكومت است كه فرماندة بزرگ نامیده می شود. وقتی فرماندة بزرگ دربارة مسئله ای حرفی زد، دیگر هیچ كس حق ندارد در آن زمینه اظهار نظر كند.