ده تفاوت عمده دین و معنویت

خصوصیات دین :

1. درباره خود دعوی صدق انحصاری دارد.
2. معمولا انسانهایی را که متدین به سایر ادیانند دعوت به تغییر دین میکند.
3. بیشتر به خدای متشخص و انسانوار قائل است.
4. بیشتر معطوف به بیرون از خود(the self) است.
5. بیشتر معطوف به سعادت آتی و آنجهانی است.
6. مبتنی بر ایمان و تعبد است.
7. معمولا فاقد جنبه اسطوره ای نیست.
8. بیشتر خواهان این است که شخص کاملا به معتقدات،اخلاقیات و عبادیات خاصی التزام ورزد و از آنها عدول نکند.
9. خطابش متوجه همه انسانهاست.
10. دارای طبقه ای به نام روحانیت هست که وظایف و امتیازات خاص خود را دارند.

معنویت :

1. درباره هیچ دینی دعوی صدق انحصاری ندارد،بلکه هر دینی را تجربه معنوی ای میداند که از سایر تجارب معنوی (یعنی سایر ادیان) بی نیاز نیست.
2. هیچ کسی را دعوت به تغییر دین نمی کند،بلکه از هر کسی می خواهد که واقعا ملتزم به دین خود باشد.
3. به خدای غیرمتشخص و ناانسانوار قائل است.
4. کاملا معطوف به درون«خود» است و با ساحات وجودی سروکار دارد.
5. کاملا معطوف به سعادت کنونی و این جهانی است،در عین اینکه منکر زندگی پس از مرگ نیست به تعبیری،سعادت آجل را اولیه،و بلکه رویه دیگر سعادت عاجل میداند.همه چیز را به همین جا منتقل میکند و از اینرو،آزمون پذیر است و تعبدی نیست.
6. به هیچ منبعی ایمان و تعبد نمی ورزد، بلکه همه احکام و تعالیم را به بوته آزمون شخصی میگذارد.(به تعبیر سقراط :زندگی آزموده)
7. به هیچ وجه، جنبه اسطوره ای ندارد.
8. یکسره خواهان حصول تجربه شهودی و بی واسطه عالم واقع است.از اینرو،برای معتقدات،اخلاقیات،مناسک و شعائر فقط تا آنجا ارزش قائل است که به حصول آن تجربه بینجامد.
9. خطابش فقط متوجه انسانهایی است که استعداد و قابلیت سیر و سلوک دارند، در عین حال که می کوشد حتی المقدور انسانها را به این استعداد و قابلیت برساند.از آنهایی هم که نمی توانند اهل سیروسلوک باشند میخواهد براساس«هر چه بر خود نمی پسندی بر دیگران مپسند»زندگی کنند.(ذو مراتب بودن انسانها)
10. دارای«روحانیت»نیست.اساتید معنوی طبقه ای را تشکیل نمی دهند و امتیازات خاصی ندارند.

مصطفی_ملکیان
(بررسی وضعیت فکر دینی در دنیای معاصر)